De gemeenten Hilversum en Gooise Meren hebben hun experiment ‘cruciale beroepen’ afgerond. Woningzoekenden met een cruciaal beroep konden voorrang krijgen bij de toewijzing van een sociale huurwoning. In Gooise Meren ging het om 10 sociale huurwoningen. Hoewel het experiment voor Gooise Meren niet heeft gebracht wat was verwacht, heeft de evaluatie belangrijke informatie opgeleverd om de toewijzing van schaarse sociale woningen zo eerlijk mogelijk te maken.

Inkomen leerkracht vaak te hoog voor sociale woning

Gooise Meren heeft er voor dit experiment voor gekozen om woningen alleen aan leerkrachten met voorrang aan te bieden. In Hilversum kon ook zorg- en politiepersoneel voorrang krijgen. In Gooise Meren heeft 1 leerkracht met voorrang een woning toegewezen gekregen. Voor de andere woningen is geen match gevonden. De belangrijkste reden voor deze mismatch is dat beginnende leerkrachten vaak met hun salaris boven de inkomensgrens komen, waardoor zij niet in aanmerking komen voor een sociale woning. Een andere verklaring voor het ontbreken van matches is 1 van de voorwaarden van het experiment: kandidaten die reageren op een woning in Gooise Meren, moeten ook in Gooise Meren werken. In de praktijk bleken veel van deze kandidaten in een andere gemeente te werken.

Wisselende ervaringen van andere partijen

In Hilversum blijkt het experiment vooral veel matches op te leveren voor zorgpersoneel. Zorgwerkgevers geven aan dat het experiment in Hilversum heeft bijgedragen aan het aantrekken en behouden van personeel. Voor de politie is het experiment niet van doorslaggevende betekenis geweest. Ook werkgevers in het onderwijs laten weten dat het experiment niet veel effect heeft gehad om vacatures ingevuld te krijgen of personeel te behouden.

Woningcorporaties ontvangen gemiddeld 636 reacties op een vrijkomende woning. De voorrangsregeling betekent dat er ingegrepen wordt op de al bestaande verdeling van schaarste. De resultaten van het experiment geven te weinig maatschappelijke meerwaarde, vinden corporaties. Zij focussen liever op het huisvesten van (kwetsbare) mensen en op doorstroming.

Waardevolle informatie

Wethouder Nico Schimmel: ‘We zijn dit experiment begonnen om mensen in het onderwijs een betere positie op de woningmarkt te geven. Maar we hadden ook een ander doel: om zo een nieuwe manier van woning toewijzen te testen en te evalueren. De uitkomst is niet zoals wij hebben verwacht. We hebben nu bijvoorbeeld ondervonden dat mensen in het onderwijs al snel te veel verdienen voor een sociale huurwoning. Tegelijk hebben we waardevolle informatie verzameld, die we weer kunnen gebruiken om de toewijzing van onze schaarse sociale huurwoningen zo optimaal en eerlijk mogelijk te maken. In dat opzicht noem ik dit experiment geslaagd.’

Regionaal vervolg

Na de zomer zullen de bevindingen uit deze evaluatie voor Gooise Meren worden meegenomen in een regionaal voorstel over het vervolg op dit experiment. Dit wordt in september 2025 besproken. Dan is naar verwachting ook meer bekend over de Wet Versterking Regie op de Volkshuisvesting. Dit wetsvoorstel biedt namelijk de mogelijkheid om urgentie te geven voor meer specifieke doelgroepen binnen de sociale huursector. Deze wet stelt meer dan nu het geval is een bepaald aantal categorieën (zoals mantelzorgers, mensen uit de maatschappelijke opvang en andere instellingen en uitstromende sekswerkers) verplicht. Gemeenten kunnen hierop eventueel aanvullen door extra uitzonderingsgroepen op te voeren in de verordening, zoals cruciale beroepen.